Het optimaliseren van de zelfredzaamheid op de arbeidsmarkt bij mensen met autisme en een grote afstand tot de arbeidsmarkt.

In de beroepswereld draait het steeds meer om duidelijke communicatie, jezelf verkopen en contacten leggen. Juist deze punten zijn voor mensen met een autisme spectrum stoornis (ASS) vaak moeilijk. Zij hebben tekortkomingen op het sociale en communicatieve vlak. Het gevolg hiervan is dat deze doelgroep sneller een lagere waardering krijgt in de beroepswereld. In 2015 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) vernieuwd. In deze vernieuwing is een wijziging ingevoerd in de verantwoordelijkheid die de gemeente heeft om de participatie en de zelfredzaamheid in de eigen gemeente te bevorderen. Dit wordt door gemeentes uitbesteed aan zorginstellingen zoals Stichting Boekenwerk. In het onderzoek is er gekeken naar de ervaring van de zelfredzaamheid op de arbeidsmarkt bij de deelnemers van Stichting Boekwerk. Daarnaast is er gekeken wat Stichting Boekenwerk kan doen om de ervaring van de zelfredzaamheid te verbeteren. Omdat er gevraagd wordt naar de beleving van de zelfredzaamheid is er gekozen voor een kwalitatief onderzoek. Deze methode is meer beschrijvend van aard en het meest geschikt om de ervaringen of beleving van de respondenten te onderzoeken.

De onderzoeksvraag die centraal stond gedurende dit onderzoek luidt als volgt: Hoe ervaren de deelnemers van Stichting Boekenwerk hun zelfredzaamheid op de arbeidsmarkt en wat kan Stichting Boekenwerk doen om deze te bevorderen? Deze onderzoeksvraag is tot stand gekomen in overleg met de opdrachtgever van dit onderzoek namelijk Stichting Boekenwerk. De resultaten van het onderzoek zijn gebaseerd op 10 semigestructureerde interviews met 5 mannen en 5 vrouwen. Uit het veldonderzoek is naar voren gekomen dat de deelnemers van Stichting Boekenwerk hun zelfredzaamheid op de arbeidsmarkt op dit moment laag inschatten. Zij geven hun eigen zelfredzaamheid op de arbeidsmarkt gemiddeld een 4,5. Maar geven aan zich graag nog te ontwikkelen in hun zelfredzaamheid op de arbeidsmarkt. De vier domeinen die in dit onderzoek zijn onderzocht, zijn gebaseerd op de domeinen uit de zelfredzaamheidsmatrix (ZRM). Deze domeinen zijn werk en opleiding, tijdsbesteding, de basale ADL en de instrumentele ADL. Onder het eerste domein werk en opleiding vallen de volgende onderwerpen: talenten, werktempo, werkkwaliteit en belastbaarheid. Bij het tweede domein tijdsbesteding is er gekeken naar de beleving van het plannen en organiseren bij de respondenten. Het derde domein wat in dit onderzoek aan bod is gekomen is de basale ADL. Bij dit domein is er met name gefocust op de beleving van de zelfpresentatie en de persoonlijke hygiëne. Het laatste domein wat aan bod is gekomen in dit onderzoek is de instrumentele ADL. Bij dit domein is er met name op de beleving van het onderwerp contact leggen gefocust.

Uit het onderzoek blijkt dat de deelnemers behoefte hebben aan meer inzicht, begeleiding, ontwikkeling en kennis op het gebied van hun zelfredzaamheid. Wanneer zij inzicht hebben verkregen, zouden zij graag begeleiding willen bij de ontwikkeling van deze zelfredzaamheid. Enkele belangrijke thema’s waarin de deelnemers zich willen ontwikkelen en waar zij begeleiding bij nodig hebben, zijn het plannen en organiseren en de signaalherkenning. De deelnemers willen leren hoe zij hun eigen grenzen kunnen herkennen en bewaken. Naast de behoeften die de deelnemers ervaren, zien zij ook een aantal belemmeringen in hun zelfredzaamheid op de arbeidsmarkt. Deze belemmeringen kunnen worden opgedeeld in 4 categorieën namelijk onzekerheden, angsten, sociale vaardigheden en planvaardigheden. Naast de ervaring van de deelnemers is er ook onderzocht wat Stichting Boekenwerk kan doen om de zelfredzaamheid op de arbeidsmarkt te verbeteren. Ondanks dat de zelfredzaamheid op de arbeidsmarkt door de deelnemers laag wordt ingeschat, geven zij aan dat de middelen die nu worden ingezet veelal wel als effectief te ervaren. De middelen die goed scoren zijn met name de middelen die gericht zijn op het aanbieden van maatwerk. Toch zijn er enkele verbeteringen mogelijk volgens de deelnemers van Stichting Boekenwerk. Zo zouden zij graag meer inzicht willen hebben in hun eigen vooruitgang op het gebied van hun zelfredzaamheid. Naar aanleiding van dit onderzoek zijn een aantal aanbevelingen opgesteld. Deze aanbevelingen kunnen worden ingezet bij de ontwikkeling van de interventie voor Stichting Boekenwerk.