Mijn naam is Eline Vliegenberg en schrijf zelf sinds mijn 12e jaar gedichten. Afgelopen jaar is mijn eerste gedichtenbundel uitgekomen ‘Gedichten –  Eline Vliegenberg ’. Toen ik in het examenjaar zat van het VMBO, heb ik ooit een onvoldoende gekregen voor mijn boekverslag. Dit was omdat ik, volgens de docent, geen rijmschema in een gedicht had verwerkt.

Poëzie is een andere benaming voor ‘gedichten’. Een gedicht hoeft niet altijd een vers te zijn, dit is iets waar veel mensen toch vaak de mist in gaan. Er zijn vele vormen van poëzie, met ieder zijn eigen kenmerken.

Poëzie stamt uit de tijd voor de geschriften. De gedichten werden vaak mondeling overgedragen of zelfs gezongen. In de middeleeuwen werd dit vooral gedaan door de troubadours. Poëzie werd voor verschillende doeleinden gebruikt, maar vooral om een verhaal beter te onthouden.

Hier onder heb ik een aantal dichtvormen met kleine uitleg beschreven.

Wat is een ‘160 gedicht’?

Een andere term voor het ‘160 gedicht’ is het  ‘SMS-gedicht’. Een SMS bestaat namelijk maximaal uit 160 tekens, dit is precies hoeveel tekens het ‘160 gedicht’ uiterlijk kan hebben.

Ook wordt er vaak in dit soort gedichten gebruik gemaakt van ‘sms-taal’, voorbeelden hiervan zijn: d8 (dacht), U2 (you too). Bij een ‘160 gedicht’ hoeft niet altijd sprake te zijn van een rijmschema.

In ged88 dwaal k rond,

Op zoek naar jou,

Donker of blond?

Maakt niet uit, als k je maar vertrouw,

Samen zoeken naar geluk,

Kan het voor mij niet meer stuk.

Wat is een ‘copla’?

Een ‘copla’ is een dichtvorm die van oorsprong uit Spanje komt. De ‘copla’ is in Nederland bekend geworden door Hendrik de Vries (1896-1989). Hij vertaalde deze Spaanse gedichten rond de jaren 20-30 naar het Nederlands en is ze later ook zelf gaan schrijven. Een ‘copla’ bestaat uit vier regels en  iedere regel heeft acht lettergrepen. Ook hierbij is geen rijmschema verplicht.

Nadat je mijn hart verscheurde,

Ontbrak er een plaats in mijn hart,

Voelt alsof het niet van mij is,

Van een ander gestolen is.

Wat is een ‘elfje’?

Een ‘elfje’ is een zeer bekende dichtvorm. Vaak wordt deze op scholen gebruikt om kinderen te stimuleren gedichten te schrijven. Een elfje bestaat uit 5 regels en in totaal 11 woorden. Bij een ‘elfje’ komt een rijmschema bijna nooit voor. Een ‘elfje’ is opgebouwd uit de volgende regels:

1 woord, 2 woorden, 3 woorden, 4 woorden, 1 woord.

Zomer,

Zomer geel,

Op het strand,

Lekker in de zon,

Zomerzon

Wat is een ‘haiku’?

De ‘haiku’ komt uit Japan, deze dichtvorm gaat over de natuur. Een ‘haiku’ bestaat uit 3 regels en heeft in totaal 17 lettergrepen. Ook hier komt bijna nooit een rijmschema voor. De opbouw hiervan is ‘5, 7, 5’ (dit gaat over de lettergrepen).

Bladeren vallen,

De geur van morgen regen,

De herfst is er weer.

Wat is een ‘kwatrijn’?

Een ‘kwatrijn’ is een van de bekendste gedichten. Hier komt namelijk een rijmschema in voor. Een ‘kwatrijn’  bestaat uit vier zinnen. Vaak wordt gebruik gemaakt van het AABB, ABAB of ABBA rijmschema. De aangegeven letters staan voor welke woorden op elkaar rijmen. Het kwatrijn is een gedicht met een vaak heftige, gelovige boodschap.

Het is niet te bevatten,

Hoe erg ik je mis,

Ieder ander zou het onderschatten,

Meer dan 15 jaar na de gebeurtenis.

In dit gedicht heb ik gebruik gemaakt van het ABAB schema. Bevatten en onderschatten rijmen, zij staan voor A. Mis en gebeurtenis rijmen ook, zij staan aangegeven met de letter B.

Wat is een ‘sonnet’?

Een ‘sonnet’ is samen met een kwatrijn de bekendste dichtvorm. De sonnet komt uit Italië. William Shakespeare staat bekend om zijn sonnetten, waarvan hij er maar liefst 154 op zijn naam heeft staan. Een ‘sonnet’ bestaat uit totaal vier verzen. De eerste twee verzen hebben elk vier regels en de laatste 2 verzen hebben 3 regels.  Het rijmschema van een sonnet is:

‘A,B,B,A

C,D,D,C,

E,F,E
F,E,F’

Ik mis je aanwezigheid,

Je lieve lach,

Vanaf de eerste seconde dat ik je zag,

Ben je door mijn gedachten verspreid.

Je bent de woorden voor mijn gedicht,

De dromen om met je samen te zijn,

Waarin je wegneemt al mijn pijn,

En we samen genieten van het maanlicht.

Ik wil genieten van momenten samen,

Het delen van gedachten,

De verschillen maar ook dingen die overeen kwamen.

Hoelang zal ik op je moeten wachten,

Om niets meer hebben om ons voor te schamen,

Elkaar versterken met eigen krachten.

Wat is een ‘limerick’?

Een ‘limerick’ is een grappig gedicht, dat vaak bijna zingend wordt voorgedragen. De limerick is vernoemd naar het Ierse plaatsje Limerick. De limerick gaat vaak over een persoon in een plaats.

De ‘limerick’ is geschreven volgens het rijmschema ‘AABBA’. In de laatste zin wordt vaak de clou onthult en deze maakt het gedicht grappig. André van Duin heeft een aantal van zijn shows afgesloten met een limerick.

Op het politiebureau van Maastricht,

Zag Wolfs het liefdeslicht,

Van Dongen gaf hem een brief,

Liefde was volgens Wolfs het motief,

Helaas was het een boodschappenlijstje in plaats van een mooi gedicht.

Wat is een ‘naamgedicht’?

Een ‘naamgedicht’ is een gedicht waarin beginletters een (nieuwe) naam vormen. De bekendste is het Wilhelmus. Als je de beginletter van ieder couplet neemt krijg je de naam ‘Willem van Nassov’. De ‘v’ is hier als Romeinse ‘u’ waardoor je dus eigenlijk ‘Willem van Nassou’ krijgt.

Door een ‘naamgedicht’ kan je een gedicht extra persoonlijk maken. Een naamgedicht hoeft niet te rijmen.

Samen staan we sterk,

Team verband of apart,

Iedereen is gericht op het werk.

Coaching is soms hard.

Het ontdekken van kwaliteiten,

Teamwork en actualiteiten.

Iedereen is origineel,

Niemand is niet goed genoeg,

Gaat het allemaal niet goed, blijft reëel.

Boeken worden gesorteerd,

Ook worden ze gerestaureerd.

Eindigen op de site en in de kast,

Klaarmaken van een bestelling,

Een boek dat bij jou past.

Niemand is hetzelfde, dat kan soms zorgen voor een teleurstelling.

Werken aan je vaardigheid,

Een geschikte werkplek vinden is dan je profijt.

Realistisch blijven,

Kopiëren of artikelen schrijven. 

Wat is een ‘ rondeel’? 

Een ‘rondeel’ wordt ook ‘rondo’ of ‘rondeau’ genoemd. Deze dichtvorm stamt uit de middeleeuwen en werd vroeger vaak als lied gebruikt. Tegenwoordig is het ook een dichtvorm. Een ‘rondeel’ heeft 8 regels. Regel 1, 4 en 7 zijn hetzelfde. Regel 2 en 8 ook.

Je loopt me voorbij,

Alsof mijn gevoel niets met je doet,

Ik onzichtbaar ben voor jou,

Je loopt me voorbij,

Begrijp je dan niet,

Dat je bijzonder bent voor mij,

Je loopt me voorbij,

Alsof mijn gevoel niets met je doet.

Stichting Boekenwerk heeft verschillende poëtische boeken.

Vlaamsche verzen van dezen tijd : https://www.stichtingboekenwerk.nl/shop/storefront/vlaamsche-verzen-van-dezen-tijd/

Mensen dieren dingen : https://www.stichtingboekenwerk.nl/shop/storefront/mensen-dieren-dingen/

Vrij! : https://www.stichtingboekenwerk.nl/shop/storefront/vrij/

Ik voel me Ozo heppie: https://www.stichtingboekenwerk.nl/shop/storefront/ik-voel-ozo-heppie/

Het klein heelal : https://www.stichtingboekenwerk.nl/shop/storefront/het-klein-heelal/

Kijk voor meerder boeken op https://stichtingboekenwerk.nl/shop/

Kijk voor het volledige artikel op onze blog https://stichtingboekenwerk.nl/shop/blog en voor boeken die te maken hebben met bijvoorbeeld poëzie op https://stichtingboekenwerk.nl/shop .