Titel en schrijver

ISBN nr.

Uitgeverij, drukjaar en drukversie

Paperback of hardcover

Aantal pagina’s

Taal en categorie

Korte samenvatting

Over de auteur

Jeugd

Borges werd geboren in een welgestelde middenklasse familie in Buenos Aires. Zijn vader was professor Engels en zijn moeder liet hem al vroeg zijn eerste literaire tekst lezen. In 1914 ging het gezin naar Europa en bezocht Parijs en Italië, in Genève. Aldaar op school kwam Borges in aanraking met de Franse literatuur, die grote invloed op huis had. In 1919 verhuisde het gezin naar Spanje en woonde achtereenvolgens in Barcelona, ​​Palma de Mallorca, Sevilla en Madrid. Daar leerde hij de Spaanse klassiekers kennen (Quevedo, Cervantes), kwam hij in aanraking met het avant-gardemilieu en leerde hij de bekende criticus Guillermo de Torre kennen, die later met zijn zus trouwde. In 1921 keerde het gezin terug naar Buenos Aires, waar Borges met nieuwe ogen naar zijn geboorteplaats keek. Al snel verwierf hij een plek in het literaire milieu aldaar. Hij was in de jaren ’20 betrokken bij de oprichting van een aantal gescheiden modernistische literaire tijdschriften en gepubliceerde gedichten en essays.

Fantastische verhalen

Borges, die nooit een roman heeft geschreven, staat bekend om zijn fantastische verhalen. In eenmagisch realistische aandoende stijl verscheen in 1949 nog El Aleph (The Aleph). Quasinonchalant vervlecht hij in deze verhalen realiteit en droom en presenteert hij fundamentele problemen als een spel, waarbij hij de lezer vaak misleidt en ‘op het afwisselend zijn zet’.

Borges laat in zijn verhalen de naam van de impact zien van grootse gebeurtenissen op de mens en kleine gebeurtenissen: de visie van een persoon die de oneindigheid voor de eerste en enige keer ziet. Bovendien houdt hij ervan vast tussen de regels door te lezen, verborgen banden te leggen en de immense, soms vreselijke implicaties ervan te doorzien. Je vraagt ​​je constant af over het potentieel van de mens en het universum.

Borges was in 1938 gaan werken in de stadsbibliotheek van Buenos Aires en blesseerde in datzelfde jaar zijn voorhoofd zo ernstig dat hij langzaam maar zeker blind werd. Op latere leeftijd dicteerde hij zijn werk aan zijn moeder en zijn beste vrienden

In 1946, een jaar nadat Perón aan de macht kwam, verloor Borges zijn baan door de ondertekening van een manifest tegen de dictator. Na de verkiezing van Perón in 1955 werd hij hoofd van de nationale bibliotheek, een jaar later hoogleraar literatuur aan de Universiteit van Buenos Aires en voorzitter van de Argentijnse schrijversvakbond. In 1976 steunde hij de staatsgreep in zijn land, maar na de Falklandoorlog trok hij zich terug uit de junta.

Prijzen

In de jaren zeventig steeg de bekendheid van Borges tot wereldwijde proporties. Hij won een aantal eredoctoraten en de nationale literatuurprijzen van de Universiteit van Cuyo. In 1971 ontving hij ook de Jeruzalemprijs voor de vrijheid van het individu in de maatschappij. Tot zijn ongenoegen ontving hij de Nobelprijs voor Literatuur niet, zoals hem was voorgesteld vanwege zijn conservatieve opvattingen.

Recensies

Wereldschandkroniek

‘Wereldschandkroniek’ (1935) **
Borges’ eerste bundel verhalen is een reeks hertellingen van levensverhalen van schurken uit allerhande tijden en landen. Het kent geen filosofische diepgang en kan zich niet meten met zijn latere werken. Alleen het laatste hoofdstuk, ‘Etcetera’, met hertellingen van verhalen van Duizend-en-één-nacht en Emanuel Swedenborg kijkt vooruit naar later werk. Toch blijft het een raadsel waarom Borges zich bezighield met het navertellen van reeds bestaande verhalen. Zijn latere originele werk kent veel meer kracht.

Fantastische verhalen

‘Fantastische verhalen’ (1941/1944) *****/***
Borges’ bundel Fantastische verhalen is eigenlijk een samenvoeging van twee eerder verschenen bundels: ‘De tuin met zich splitsende paden’ (1941) en ‘Kunstgrepen’ (1944). Van deze twee is ‘De tuin met zich splitsende paden’ veruit het interessantst. Dit boekwerk vormt het absolute hoogtepunt in Borges’ oeuvre. Het bevat o.a. het terecht beroemde verhaal van de oneindige bibliotheek van Babel, dat duizelingwekkend en onvergetelijk is. Maar ook de andere verhalen tonen een grenzeloze fantasie, een hoge mate van eruditie en een prikkelende filosofie. Het zijn niet zozeer verhalen als wel fantastische ideeën.

Twee van de verhalen, ‘Tlön, Uqbar, Orbis Tertius’ en ‘Onderzoek naar het werk van Herbert Quain’ beschrijven niet-bestaande boeken, die zo interessant zijn dat je ze graag zelf zou willen lezen. Zo beschrijft ‘Tlön, Uqbar, Orbis Tertius’ een wereld waarvan de bewoners het bestaan van dingen buiten de waarneming categorisch ontkennen. Borges onderzoekt de taal en literatuur van zo’n wereld.

De ronde ruïnes

‘De ronde ruïnes’ is een dromerig verhaal over iemand die mens tot realiteit droomt, en in ‘De loterij van Babylonië’ wordt een systeem tot beïnvloeding van het lot zo ingewikkeld dat het niet meer van de werkelijkheid te onderscheiden is.

Alleen het titelverhaal wijkt af en haakt aan op de tweede bundel, ‘Kunstgrepen’ waarin Borges verschillende personen volgt, opvallend vaak tot aan hun dood. Hoewel ook hier interessante spelletjes worden gespeeld met toeval en lot prikkelen deze verhalen de fantasie veel minder dan die van ‘De tuin met zich splitsende paden’. Ook staat Borges’ eruditie hier de verhalen meer in de weg dan dat die bijdraagt, zoals in de eerdere bundel.

De aleph

‘De aleph’ (1949) ***
Kun je teveel Borges lezen? Bijna wel, zo blijkt. Met ‘De Aleph’ gaat Borges door op de thema’s die hij in ‘Fantastische verhalen’ heeft aangesneden. Dat betekent dus nog meer levensverhalen, persoonswisselingen, spelen met droom en werkelijkheid, oneindigheid en opvallend veel labyrinthen.

Het is alsof Borges de oneindigheid wil aantonen door steeds variaties op dezelfde thema’s te serveren. Vooral de vele levensverhalen met dodelijke afloop gaan op een gegeven moment vervelen. Vooral omdat dan pijnlijk duidelijk blijkt dat Borges geen goede verteller van spanning is. Vaak staan Borges’ eruditie en filosofische kijk het plot zelfs in de weg.

Gelukkig staan er ook prachtige parels in deze bundel. Zo begint ‘De aleph’ ijzersterk met een beschrijving van een onsterfelijke stad. Ook het verhaal over de minotaurus is van een grote schoonheid. Sterk zijn verder de verhalen over de zahir (over een voorwerp dat je herinneringen vult totdat je aan niets anders meer kan denken) en de aleph (een ding dat het hele heelal op één punt weergeeft), twee ideeënverhalen waarin Borges weer op zijn best is. Na het lezen van deze hoogtepunten, merk je hoe jammer het is dat ‘De Aleph’ niet méér van zulke fantasieprikkelende, tot nadenken stemmende verhalen bevat.

Beschadigingen